Ukraine coi việc gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) là tuyến phòng thủ trước sự xâm lược của Nga, xu hướng đã củng cố từ thời Maidan và càng mạnh sau cuộc xâm lược toàn diện. Theo Mychajlo Žernakov, đây là nhu cầu thiết yếu, mức ủng hộ NATO tương đồng với Liên minh châu Âu.

Triển vọng đàm phán hòa bình với sự tham gia của Hoa Kỳ khiến Kyjev tính đến nhượng bộ. Volodymyr Zelenskyj tuyên bố sẵn sàng cân nhắc hoãn mục tiêu vào NATO để đổi lấy bảo đảm an ninh có tính pháp lý, một bước rẽ so với đường lối lâu nay. Pavel Havlíček từ Hiệp hội Các vấn đề Quốc tế (Asociace pro mezinárodní otázky) cảnh báo đây sẽ là tổn thất lớn vì Ukraine là trụ cột an ninh mà Cộng hòa Séc cũng đang thụ hưởng qua hợp tác.

Cuối tuần, Zelenskyj họp năm giờ tại Berlín với đặc phái viên của Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump là Steve Witkoff và Jared Kushner; phía Mỹ nói đạt “tiến triển lớn”. Trao đổi tiếp tục hôm thứ Hai, kết quả cụ thể chưa được công bố.

Moskva đòi Ukraine chính thức từ bỏ tham vọng NATO và giữ vị thế trung lập. Zelenskyj gọi đề xuất về NATO là thỏa hiệp, đồng thời kỳ vọng các bảo đảm ràng buộc từ Hoa Kỳ, châu Âu, Canada và Nhật Bản. Žernakov cho rằng yêu sách của Vladimir Putin chỉ trì hoãn một cuộc chiến khác; một phương án “de facto NATO” rất khó tạo dựng và Nga cũng sẽ bác bỏ.

Giới chuyên gia an ninh Mỹ phản ứng trái chiều: có ý kiến xem đây chủ yếu là cử chỉ biểu tượng vì cơ hội vào NATO vốn thấp; Justin Logan từ Viện Cato (Cato Institute) nhận định Zelenskyj muốn tỏ ra hợp lý. Số khác coi đó là nhượng bộ quan trọng, nhấn mạnh Kyjev cần những cam kết cụ thể chứ không chỉ lời hứa.

Trong nước, khảo sát cho thấy đa số người Ukraine phản đối các nhượng bộ lớn và nghiêng về tiếp tục chiến đấu; niềm tin vào đồng minh phương Tây, kể cả Hoa Kỳ và NATO, suy giảm. Ở châu Âu, lãnh đạo nhấn mạnh mọi bảo đảm phải đi kèm cơ chế rõ ràng và hỗ trợ thực chất nếu không dễ vô hiệu.

Dấu hiệu từ thượng đỉnh NATO ở Haag cho thấy sự chia rẽ khi Ukraine không xuất hiện trong tuyên bố cuối cùng. Việc kết nạp Ukraine vẫn phức tạp do lo ngại leo thang với Nga và căng thẳng nội khối. Theo Žernakov, đây là cử chỉ thỏa hiệp, nhưng con đường tới các bảo đảm vững chắc vẫn nhiều bất định.