Trong hai ngày tại Berlin, Ukraine với Wołodymyr Zełenski dẫn đầu, một số lãnh đạo Liên minh châu Âu và phái đoàn Mỹ thảo luận kết thúc chiến tranh và bảo đảm an ninh cho Kyiv. Các nước châu Âu, với hỗ trợ của Mỹ, sẽ thiết lập một sứ mệnh quân sự hoạt động cả trên lãnh thổ Ukraine; Mỹ chịu trách nhiệm giám sát việc tuân thủ các thỏa thuận hòa bình.

Sau cuộc họp, Donald Tusk nói đại diện của Donald Trump, Steve Witkoff, lần đầu đưa ra bảo đảm dứt khoát rằng Mỹ sẽ đáp trả quân sự nếu Nga phá vỡ hòa bình. Theo Wołodymyr Fesenko, có kết quả thực tế nhưng chỉ tạm thời, chủ yếu xoay quanh các bảo đảm an ninh với Mỹ và phụ thuộc vào việc Ukraine có chấp nhận nhượng bộ Nga hay không. Nút thắt là yêu cầu rút quân khỏi Donbas, khiến tiến trình rơi vào bế tắc; Kyiv trông đợi việc Nga liên tục từ chối sẽ khiến Washington nhận ra Moscow không muốn hòa bình.

Zełenski khẳng định Ukraine không công nhận Donbas thuộc Nga cả về pháp lý lẫn thực tế. Fesenko cho rằng rút quân là điều khó chấp nhận, tiềm ẩn rủi ro rất lớn và không bảo đảm chấm dứt chiến tranh; sau đó có thể xuất hiện tối hậu thư mới về các vùng khác như Kherson hay Zaporizhzhia.

Ông đánh giá các hứa hẹn mới của Mỹ khá hấp dẫn, thậm chí tính đến khả năng được phê chuẩn tại Quốc hội Mỹ (Congress) hoặc Thượng viện Mỹ (Senate). Tuy nhiên đó vẫn là lời hứa đặt sau, trong khi yêu cầu rút quân là trước; không chắc Mỹ sẽ thực thi. Kinh nghiệm lịch sử năm 1939 cho thấy ngay cả hiệp ước tương trợ cũng không bảo đảm hành động thực tế của đồng minh.

Về chấm dứt chiến tranh, Fesenko chưa thấy Nga sẵn sàng thỏa hiệp. Hồi tháng 3, logic đàm phán từng rõ ràng: đình chiến trước, rồi mới bàn các vấn đề khác, nhưng phía Mỹ thiếu nhất quán. Trên các điểm cốt lõi như quy chế những vùng bị chiếm đóng và sáp nhập, hay việc Ukraine rút khỏi Donbas, hầu như không có khả năng thỏa hiệp; chỉ có thể đạt đồng thuận ở các chủ đề hẹp như trao đổi tù binh hoặc nhà máy điện hạt nhân.

Ông nhận xét các bảo đảm hiện được mô tả theo “Điều 5 của NATO” nghe ấn tượng nhưng nội hàm chưa rõ; các nước châu Âu dù ủng hộ Ukraine vẫn không sẵn sàng trực tiếp chiến đấu vì Ukraine, có chăng là triển khai lực lượng sau chiến tranh. Đánh giá thực chất chỉ có thể đưa ra khi có văn bản chính thức.

Về quy mô quân đội Ukraine, mức 500–700 nghìn đều chấp nhận được; điều không thể chấp nhận là yêu cầu của Nga giới hạn tối đa 100 nghìn. Cần giảm lực lượng ở vùng xung đột hai bên, kể cả trên các vùng bị chiếm đóng của Ukraine, khu vực biên giới Liên bang Nga và tại Belarus, theo nguyên tắc cân bằng. Fesenko dự báo Nga sẽ tiếp tục đòi Ukraine rút khỏi Donbas, khiến triển vọng thỏa thuận trước Giáng sinh rất thấp; Nga còn bác đề xuất ngừng bắn dịp Giáng sinh do Merz nêu ra và chỉ chấp nhận đề xuất của chính mình. Ông cho rằng Mỹ hiện đang đi theo logic đó của Nga, đây là vấn đề then chốt của tiến trình đàm phán.