Các đặc phái viên của Tổng thống Mỹ Donald Trump gặp Tổng thống Volodymyr Zelensky trong 5 giờ tại Berlin, khi Washington thúc ép đạt thỏa thuận với Nga trước cuối năm. Giới quan sát nhận định triển vọng gia nhập Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) của Ukraine lâu nay đã không khả thi, nên động thái mới của Kiev mang tính biểu tượng nhiều hơn.

Cuộc giằng co giữa yêu cầu quyết định nhanh của Washington và lập luận còn nhiều khác biệt của Kiev và các đồng minh châu Âu tập trung vào đề xuất Mỹ muốn Ukraine rút khỏi một phần Donbas và làm rõ phản ứng nếu Nga phá vỡ thỏa thuận. Đặc phái viên Steve Witkoff nói hai bên “đạt tiến triển”, trong bối cảnh ông và Jared Kushner thay mặt ông Trump dự các cuộc trao đổi, đồng thời Witkoff cũng tiếp xúc riêng với phía Nga và Ukraine trước đó. Nga coi kế hoạch của Mỹ là “cơ sở tốt” nhưng chưa cam kết, còn châu Âu nghi ngờ thiện chí của Điện Kremlin khi các cuộc không kích vào hạ tầng năng lượng Ukraine vẫn tiếp diễn.

Phản hồi đề xuất của Mỹ ngày 10/12, Kiev đồng ý một số điểm như giới hạn quân số thời bình ở mức 800.000 nhưng bác yêu cầu từ bỏ phần lãnh thổ ở tỉnh Donetsk hiện đang kiểm soát. Kế hoạch Mỹ dự kiến buộc Kiev ngừng nỗ lực giành lại các khu vực Nga đã chiếm, có thể dẫn tới việc Washington công nhận một phần sáp nhập và làm phức tạp đường vào NATO, đồng thời mở cửa cho Nga tái hội nhập kinh tế toàn cầu. Ông Zelensky nói chưa nhận được phản hồi mới từ Mỹ, sẵn sàng bàn về tương lai khu vực Ukraine kiểm soát ở Donetsk dựa trên giới tuyến hiện tại và nguyên tắc rút quân song phương; theo luật Ukraine, Tổng thống không thể từ bỏ lãnh thổ nếu không có ý chí của người dân.

Khác biệt lớn nằm ở đánh giá cục diện chiến trường: ông Trump nhiều lần nói Ukraine đang thua và sẽ thất bại nếu giao tranh kéo dài, trong khi binh sĩ Ukraine và một số quan chức châu Âu tin Kiev vẫn có thể trụ vững ít nhất thêm một năm nếu được hỗ trợ tăng cường. Ông Zelensky thăm khu vực rìa Kupyansk để bác bỏ tuyên bố của Nga về việc đã chiếm được nơi này.

Một trọng tâm tại Berlin là gói bảo đảm an ninh cho Ukraine. Anh, Pháp và một số nước châu Âu đã phác thảo các phương án hỗ trợ, kể cả khả năng triển khai lực lượng bảo đảm, và đã thảo luận với giới quân sự Mỹ, song Washington chưa đưa ra mức độ hỗ trợ cụ thể.

Trong bối cảnh cửa vào NATO bị chặn, ông Zelensky chuyển trọng tâm sang tìm các bảo đảm an ninh ràng buộc pháp lý từ Mỹ và châu Âu, tương tự Điều 5 của hiệp ước NATO, với kỳ vọng có sự hậu thuẫn của Quốc hội Mỹ. Một quan chức Pháp nhấn mạnh Washington phải làm rõ vai trò trước khi Kiev chấp nhận bất kỳ nhượng bộ lãnh thổ nào. Các chuyên gia Mỹ như Justin Logan từ Viện Cato (Cato Institute) và Andrew Michta từ Đại học Florida (University of Florida) cho rằng sự chuyển hướng này chủ yếu mang tính biểu tượng và tư cách thành viên NATO của Ukraine từ lâu đã không còn khả thi.

Điện Kremlin tuyên bố sẽ phản đối mạnh các điều khoản do Ukraine và Liên minh châu Âu xây dựng, gồm cả thiết lập vùng phi quân sự tại Donetsk. Cố vấn Yury Ushakov nói các vấn đề lãnh thổ là không thể chấp nhận với Moscow, khẳng định Ukraine không thể giành lại Crimea và sẽ không gia nhập NATO.