Thị trường chìm trong sắc đỏ cả phiên, trước khi lao dốc mạnh khoảng một giờ cuối, kéo VN-Index mất gần 95 điểm (−5,47%) xuống 1.636 và VN30 giảm 106 điểm còn 1.870. Đây là mức giảm tuyệt đối sâu nhất từ trước tới nay, còn theo tỷ lệ phần trăm là mạnh nhất nửa năm, tương tự cú rơi hơn 5% đầu tháng 4 khi xuất hiện thông tin về thuế nhập khẩu đối ứng của Mỹ.

Theo Chứng khoán Sài Gòn - Hà Nội (SHS), đây là cú sốc đầu tiên sau giai đoạn tăng giá mạnh. Tác nhân gồm kết luận của Thanh tra Chính phủ về sai phạm phát hành trái phiếu và lực bán cuối phiên kích hoạt vị thế bán, kéo theo giảm tỷ lệ cho vay ký quỹ khi dư nợ margin bị cho là ở mức cao sau quý III.

Chuyên gia Bùi Công Toàn của Chứng khoán VNDirect (VNDirect) nhận định nhà đầu tư bất ngờ vì chưa từng có cú sập mạnh như vậy kể từ giai đoạn thuế quan, trong khi mùa báo cáo quý III cho kết quả khả quan và thị trường quốc tế ổn định. Buổi sáng, ảnh hưởng chủ yếu ở nhóm liên quan trái phiếu; sau 14h, đà giảm lan rộng, trùng với việc khối ngoại bán ròng gần 2.000 tỷ đồng trên Sở Giao dịch Chứng khoán TP.HCM (HoSE), tạo áp lực lên nhà đầu tư trong nước.

Ông Nguyễn Trọng Đình Tâm của Chứng khoán ASEAN (ASEAN Securities) xem diễn biến này là nhịp điều chỉnh nhằm cân bằng sau chuỗi tăng kéo dài. Từ tháng 4 đến trước 20/10, VN-Index đã tăng hơn 700 điểm lên đỉnh lịch sử 1.700; kịch bản tương tự từng xảy ra trước Tết 2021 khi chỉ số tăng từ 700 lên 1.190 rồi nhanh chóng giảm gần 200 điểm trong chưa đầy một tháng.

Ông Nguyễn Anh Đức của Chứng khoán SBB (SBBS) nhấn mạnh tác động của tâm lý và sự tập trung điểm số. Sau nâng hạng, kỳ vọng thị trường tăng đồng loạt không thành khi bộ ba VIC, VRE, VHM cùng VJC, GEE, TCB, VPB kéo chính, còn nhiều mã như VCB, FPT, BID và nhóm vốn hóa vừa nhỏ suy yếu, dẫn tới hiện tượng “xanh vỏ, đỏ lòng”.

Yếu tố margin gia tăng cũng gây sức ép: dư nợ toàn thị trường ước tăng 5-10% trong quý III, từ mức kỷ lục khoảng 300.000 tỷ đồng cuối quý II; cho vay tại các công ty lớn như Công ty Chứng khoán TCBS (TCBS), Công ty Chứng khoán VPBank (VPBankS), Công ty Chứng khoán SSI (SSI), Công ty Chứng khoán Mirae Asset (Mirae Asset) đều tăng. Thanh khoản hôm nay đạt hơn 53.000 tỷ đồng, VN30 đóng góp trên 30.000 tỷ, cao hơn 27% so với cuối tuần trước nhưng vẫn thấp hơn kỷ lục 80.000 tỷ khoảng 32% do lực cầu co lại và nhiều cổ phiếu dư sàn. Ông Vũ Thành Huy của Công ty FinSuccess (FinSuccess) cho rằng giá trị giao dịch chưa quá lớn so với mức giảm kỷ lục; thông thường phiên đầu của nhịp sụt mạnh thanh khoản tăng 100-200%. Hai tuần gần đây thanh khoản đã hồi về vùng 40.000 tỷ; nếu duy trì tốt trong các nhịp hồi, đây có thể là tín hiệu cho dòng tiền quay lại các nhóm ngoài Vingroup.